Upadłość konsumencka a rozdzielność majątkowa
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez jednego z małżonków to decyzja, która diametralnie wpływa nie tylko na upadłego, ale w równie poważnym stopniu odbija się na sytuacji majątkowej małżonka. Zgodnie z postanowieniami art. 124 ust. 1 Prawa upadłościowego (Dz.U.2022.150.t.j. z dnia 2022.07.20), obejmującym upadłość konsumencką, z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje rozdzielność majątkowa.
Obowiązujące Prawo definiuje powstanie wspólności majątkowej między małżonkami w chwili zawarcia małżeństwa. Jeśli para nie ustanowi intercyzy przed dniem ślubu, to istnieje jeszcze kilka sytuacji, skutkiem których jest ogłoszenie rozdzielności majątkowej:
- zawarcie intercyzy po ślubie
- orzeczenie rozwodu
- orzeczenie separacji
- wystąpienie z pozwem o ustanowienie rozdzielności majątkowej
- ubezwłasnowolnienie jednego z małżonków.
Zawarcie intercyzy po ślubie a ogłoszenie upadłości
Jeśli małżeństwo ma wspólnotę majątkową, po czym jedno z małżonków ogłasza upadłość konsumencką, to w tym momencie powstaje rozdzielność majątkowa między małżonkami. Mimo to, cały dotychczasowy majątek wspólny małżonków przechodzi w dyspozycję syndyka. Małżonkowie mogą oczywiście ustanowić rozdzielność majątkową przed wnioskowaniem o ogłoszenie upadłości, jednak nie daje to gwarancji, że majątek wspólny nie wejdzie do masy upadłości. Należy mieć na uwadze fakt, że zawarcie intercyzy jest skuteczne, jeśli nastąpiło co najmniej 2 lata przed złożeniem wniosku o upadłość konsumencką. W innym wypadku, zawieranie jej w czasie krótszym niż 2 lata nie przyniesie zamierzonych efektów. Należy też zauważyć, iż według przepisów Prawa Upadłościowego małżonek dłużnika może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym. Taką wierzytelność należy zgłosić syndykowi. Uprawnienie to nie przysługuje jednakże, jeśli małżonek upadłego również prawnie odpowiada za długi i zobowiązania znajdujące się w masie upadłości.
Separacja i rozwód przed złożeniem wniosku o upadłość konsumencką
Separacja oraz rozwód to przypadki, w których ustawowa wspólność majątkowa małżonków przestaje obowiązywać. W obu sytuacjach bezwzględny warunek to orzeczenie przez sąd separacji lub rozwodu co najmniej 1 rok przed wnioskowaniem o upadłość konsumencką. Wyjątek stanowi złożenie wniosku o separację lub rozwód 2 lata przed wystosowaniem wniosku o upadłość (kiedy sąd nie wydał jeszcze wyroku o separacji lub rozwodzie).
Jak pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej wpływa na ogłoszenie upadłości?
Warunki wniesienia pozwu o rozdzielność majątkową w kontekście możliwej upadłości konsumenckiej są analogiczne jak w sytuacji separacji i rozwodu. Ogłoszenie rozdzielności majątkowej powinno poprzedzać złożenie wniosku o upadłość przynajmniej na 1 rok. Najczęstszą przyczyną pozwu o rozdzielność majątkową w małżeństwie jest nadmierne trwonienie wspólnego majątku przez jednego z małżonków. Z tego powodu drugi małżonek chcąc zabezpieczyć swoją część wspólnego majątku, może zawnioskować o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Nie ma to związku z rozwodem czy separacją, rozdzielność może zostać ogłoszona niezależnie, podczas trwania małżeństwa. Głównym celem takiej decyzji jest zabezpieczenie sytuacji finansowej jednego małżonka na wypadek, gdy postępowanie drugiego grozi kryzysem finansowym, a w następstwie upadłością. Jest to zapobiegawcze działanie, z którego warto skorzystać, jeśli osoba podejrzewa, że małżonek nie kontroluje wydatków i zbywa wspólny majątek w szybkim tempie. Dzięki temu można się uchronić przed utratą całego majątku (co się wydarza w momencie ogłoszenia upadłości) i zachować swoją część dóbr materialnych.
Jakie prawa przysługują małżonkowi upadłego?
Prawo chroni małżonka (lub rozwiedzionego małżonka) upadłego. Jeśli rozdzielność majątkowa jest faktem, ale wymienione wyżej terminy nie zostały dotrzymane, to istnieją wyjątkowe sytuacje w których dopuszcza się zachowanie połowy majątku przez tego małżonka – oznacza to, że jego część nie wejdzie do masy upadłości. W tej sprawie rozstrzyga sąd upadłościowy, który może zakazać sprzedaży majątku wspólnego przez syndyka do czasu rozstrzygnięcia sprawy.
Upadłość konsumencka a rozdzielność majątkowa
Z formalnego punktu widzenia ustanowienie rozdzielności majątkowej małżonków to szybki i nieskomplikowany proces. W zasadzie opiera się na wizycie u notariusza, przygotowaniu i podpisaniu stosownych dokumentów. Najistotniejsze dla sprawy jest jednak dotrzymanie ustawowych terminów, jeśli rozdzielność ma spełnić swoje zadanie w kontekście upadłości małżonka. W innym wypadku działanie to będzie nieskuteczne i nie przyniesie zamierzonych rezultatów. Natomiast małżonkowie, którzy w momencie ogłoszenia upadłości dysponują rozdzielnością majątkową przy zachowaniu ustawowych terminów, utrzymują swój majątek w niezmienionej postaci.